Ülkemizde birçok açından eleştiri yöntemleri ortaya konulmuştur. Bu yöntemlerin doğruluğu ve yanlışlığı çoğu zaman açık bir şekilde olmasa da tartışılabilir. Bu yazı çerçevesinde, edebiyat metni eleştirileri açısından ortaya konan yöntemlerin –genel yöntemlerin- akislerini örneklendirmeye çalışacağım. Örneklerimin birer öneri olmadığını özellikle vurgulamak isterim.
Bir edebiyat metnini eleştirmek mi istiyorsunuz? Şu gibi cümleler sizler için sunulabilir.
- Nefes nefese bir hikâye.
- Dilin sınırlarını zorlayan bir roman/hikâye.
- … öykücülüğümüzde/roman alanında kendine önemli bir yer edinen …
- … hem bilgilenecek hem de düşünce ufkunuz genişleyecek.
- … edebiyatımızda iz bırakmıştır.
- … birbirine karşıt gibi duran veya birbirini tamamlayan kavramları incelemiş.
- … bize ait hikâyeleri özgün bir dil tasarımı ve postmodern anlatım teknikleriyle harmanlamış.
- … hem bir tarihçi hem de bir romancı gözüyle …
- … sembolik anlatıma ağırlık veren yazar …
- … dönemin adalet ve etik anlayışı ve genel bakış açısı hakkında yaptığı çıkarsamalarla …
- … yeni arayışlar içinde bir çalışma.
- … arka planda akıp giden bir hayat gösterilir.
- … kendine özgü tarzıyla dikkat çeken isimlerinden biri.
- … büyük beğeni toplayan yazar …
- … deneysel denebilecek çalışmalar.
- … okuyucuyu şevklendiren ve bağ kurmaya iten …
- … dişil bir dil yaratmaya çalışıyor.
- … her öyküde özgün karakterler ve mekânlar oluşturmaya özen gösteriyor …
- … dışarıya değil de, kendi içlerine bakan insanların hikâyelerini anlatmayı seven yazar …
- … modern dünyanın ve insanın sığlığından kaçarak …
- … değişmeyen bir öz.
- … edebiyatın ve estetiğin yaşamı ne denli belirleyebileceği üzerine …
- … farklı teknikleri bir arada kullanmak …
- … genç, hassas ve korkusuz.
- … bu seziş, onun öykülerinin başka yazarlarınkine pek benzemeyen bir yapıya kavuşmasını sağlar.
- … kurgusuyla okuyucuyu içine çekiyor.
- … öykü dünyasını bizlere yansıtıyor.
- … hem güldürüyor hem de düşündürüyor.
- … “büyülü gerçekçi” olarak nitelemek doğru olabilir.
- … Türk Edebiyatı’na önemli bir katkı sağlıyor.
- … farklı tema ve dil arayışlarıyla tekniğin öne çıktığı …
- … başarılı anlatımı, sürükleyici ögeler barındıran kurgusu ve toplumsal kurallara başka bir pencereden bakan duruşu ile sevilen …
- … popüler kültüre yem olamayacak kadar güçlü bir çalışma.
- … anlatının bir yerinde aniden ortaya çıkıp metni sarsıyor.
- … çekirdek ailenin bireyselliği yok eden kalıp yargılarının ve gelenekçi bakışının eleştirisidir. (burada bazı kelimeler üzerinde değişiklikler yapılarak eleştirilen metin odağa alınabilir.)
- … özgünlüğünü hiç kaybetmeyen bir üslubu var.
- … kimlik sorununa işaret ettiği çalışması.
- … herkesin kitaplığında yer bulacak bir eser.
- … dilsel özelliklerine gelecek olursak.
- … geçmişe, belleğe dair hatıraları hatırlatıyor.
- … fazlasıyla “gerçekçi”.
- … bazen solgun, bazen yeni …
- … “sert” olarak da nitelenebilir.
- … kırılması zor önyargıları, yıkılması zor toplumsal tabuları masaya yatıran …
- … dünyayı inandırıcı kılmak adına tekinsiz bir atmosfer yaratmış …
- … dünyalarımıza sıra dışı bakış açıları getirebilen yeni romanlarla …
- … oyun kuran metinler …
- … dikkatli okurlar açısından da baş döndürücü …
YORULDUM.